بنام خدا

 سلیمان لطفی‌نیا :

 گرداب سنگی، که روزی، روزگاری پر از آب بود و تا چندی پیش هم هنوز باریکه‌ای از آب در گودی بزرگش می‌شد، دید ،‌خشکید. گرداب سنگی، سازه‌ای است بازمانده از روزگار ساسانیان، در مرکز شهر «خرم‌آباد»، که بر روی چشمه‌ای ساخته شده است. این سازه‌ی استوانه‌ای، دارای دهانه‌ای به قطر٢٠/٢٠ متر (بدون بزرگی دیواره) و ژرفای ٣٠/١٠ متر است. در ساخت این سازه‌ی باستانی، از سنگ و ساروج سود برده‌اند.
در چند سال گذشته، نباریدن باران و به‌ویژه برف، شوند(:سبب) کم‌آبی و در پایان بی‌آبی بسیاری از چشمه‌ها، رودها، کاریزها و دیگر منابع آب، شده است. بسیاری از این منابع آب، در درازای سده‌های گذشته، هرگز خشک نشده بودند.
یکی از قربانیان خشکسالی، گرداب سنگی خرم‌آباد است. این گرداب، جایی برای جمع شدن و بخش‌بندی آب در شهر  بوده است. تا چند ماه پیش، بلندای آب از کف آن به ٣ متر می‌رسید اما چندهفته‌ای است که خشکیده است. به گفته‌ی شماری از ساکنان شهر، این نخستین‌باری است که چنین رخدادی، روی می‌دهد. به گفته‌ی مردم، کسی تاکنون خشک شدن این گرداب را  ندیده است.
در کف این سازه چند دریچه برای زایش آب به درون آن ساخته شده است که، گویا با راه‌های زیرزمینی در پیوند بوده‌اند. در بلندای ٣متری از کف، سه دریچه‌ی سه‌گوش دیده می‌شود. یکی از این دریچه‌ها از همه بزرگ‌تر است و گذرگاه اصلی آب به‌شمار می‌رود. از این دریچه‌ها، برای رساندن آب به خانه‌های شهر، کشتزارها و نیز آسیاب‌های آبی، که تا چند دهه‌ی پیش برپا بودند، سود برده می‌شد. گاهی آب به اندازه‌ای بوده که بخشی از آن به رودخانه‌ای که از میان شهر خرم‌آباد می‌گذرد و اکنون روبه خشکی گذارده، می‌ریخته است.
چندی است که این گرداب خشکیده است و دیگر نشانی از آن آب سرد و گوارایی که از آن بیرون می‌آمد، نیست. هرچند خود سازه باستانی است و در ١٨/٠٥/ ١٣٥٥ خورشیدی، با شماره‌ی ١٢ ٧٤ در سیاهه‌ی آثار ملی به ثبت رسیده است اما، در پی این رخداد، دیگر کسی دوست ندارد به دیدار آن بیاید.
شوربختانه با این‌که، پرآب شدن دوباره‌ی این سازه، دور از انتظار نیست، اما در همین اندک روزهایی که گرداب خشکیده، زباله از کف آن بالا آمده و اگر متولیان پاسداشت یادمان‌های ملی ایران، از این کار پیشگیری نکند، بی‌گمان، این سازه‌ی کهن از زباله پر خواهد شد. 

نمايی از گرداب و يكی از دريچه‌های زايش آب در كف آن

اثر برجای مانده از بلندای آب بر روی ديواره‌ها، در گذشته‌های نزديک

دريچه‌ی اصلی خروج آب

كانال جابجايی آب  

آ

دريچه‌ی كوچک بيرون رفت آب، در بلندای ٣ متری از كف

نمای بالايی گرداب

يكی ديگر از دريچه‌های زايش آب

جنس سنگ و ساروجی ديواره‌ی گرداب

سومين دريچه،‌ برای بخش بندی آب

كانال جابجايی

دهانه‌ی دريچه‌ی اصلی

نمای پرآب گرداب سنگی پيش از خشک شدن

خروجی پرآب گرداب سنگی پيش از خشک شدن

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: