طبس

بنام خدا

20 دی‌ماه سال‌روز ثبت باغ گلشن طبس در سیاهه‌ی آثار ملی ایران

●	«باغ گلشن طبس»، بهشتی که بر روی زمین می‌درخشد

صديقه نوده فراهانی :

باغ گلشن، بهشت کوچکی است در دل کویر ایران. این باغ زیبا در بخش خاوری(:شرقی) شهر طبس، از شهرستان‌های شمال خاوری(:شرقي) استان یزد و در کنار کویر لوت است. این باغ به دستور میرحسن خان، سومین فرمانروای طبس، از سلسله خان‌هایی که به وسیله‌ی نادرشاه به فرمانروایی برگزيده شدند، ساخته شد. نهرهای آب شهر از میان آن می‌گذرد و درختان سرو و نارنج و پلیکان‌های زیبایش دیدنی است.
این بهشت کویر ایران و یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین باغ‌های کشور که از روزگار زند و قاجار به یادگار مانده در ۲۰ دی‌ماه ۱۳۵۵ خورشيدي در سیاهه‌ی يادمان‌های ملی ایران به ثبت رسیده است.
طبس که به شهر معادن، نامور است در دل کویر به چهارراهی می‌ماند که 365 کیلومتر از مرکز استان یعنی یزد، هزار و 46 کیلومتر از تهران، 540 کیلومتر از مشهد و 270 کیلومتر از بیرجند دور است.
کندو‌کاو در تاریخ، ما را به دیرینگی طبس در هزاره‌ی پیش از میلاد مسیح رهنمون می‌‌کند، یعنی زمان مادها و همچنین زمان هخامنشیان و جنگ و گریز اسکندر با داریوش‌ سوم، واپسين پادشاه هخامنشی.
وجود فرودگاه و راه‌آهن در شهرستان طبس، تاثیر بسیاری در افزایش ارتباطات و آسان شدن رفت‌و‌آمد جهانگردان داشته است.
شهرستان طبس در سال 1357 خورشیدی در پي زلزله به ویرانی کشیده شد اما اکنون طبس سبز و خرم، چون نگینی در دل کویر می‌‌درخشد.
باغ گلشن با ساختمانی دو اشکوبه(:طبقه) و زیرزمین کوچک، در یک نخلستان(2000 نفر خرما) با اندازه‌های نزدیک به 266 در260 متر ساخته شده است. باغ دربردارنده‌ی دو خیابان اصلی متقاطع بوده و در مرکز آن آبنمايي است با اندازه‌های 85/25 در 5/7 متر و سه فواره، که گستره‌ی باغ را به چهار مربع بزرگ بخش می‎کند که هر کدام از این مربع‎ها با گذرگاه‎های کوچکی به چهار کرت بخش شده و در درون آن‌ها 2500 اصله مرکبات (درختان نارنج و...) و انار (500 اصله) کاشته شده است. این گونه معماری مربع شکل، تنها در تاج محل هند، تکرار شده است.
باغ بر روی امتداد جریان آب چشمه‎های سرد و گرم که به سوی طبس می‎آید شکل گرفته، آب از انتهای مجموعه وارد باغ شده و پس از آبیاری کرت‌ها و گذر در جوی‌ها و فواره‎ها از زیر هشتی ساختمان سردر می‎گذرد و به شهر می‎رود.
خانم گدار، همسر آندره‌گدار، معمار نامور فرانسوی، درباره‌ی زیبایی‌های باغ گلشن چنین گفته است: «در این باغ حوضی بزرگ با فواره‌های بسیار وجود دارد که آب یعنی این ماده‌ی با‌ارزش را مانند تحفه‌‌ای به آسمان می‌‌فرستد...»
برپایه‌ی یک سنت که از گذشته در طبس رسم بوده، در روز طبیعت در 13 فروردین بیشتر مردم شهر و روستاهای پیرامون، برای سیزده‌بدر به باغ گلشن می‌‌آیند.
باغ گلشن طبس در فصل بهار یکی از چشم‌نوازترین و زیباترین گیرایی‌های خاور کشور و استان یزد به شمار می‌رود.